NHỮNG CÁNH HẠC ĐỒNG
Truyện ngắn
Hàn quốc
Nguyễn Văn Sâm
dịch (1992)
Sanh
năm 1915 tại Taedong, Hwang Sunwon là Giáo Sư Đại
Học Kyonghui tại Hán Thành, Ông đậu Tiến Sĩ
về văn chương Anh tại Đại Học
Waseda Nhật Bản năm 1939, từ đó đến nay
không ngừng sáng tác.
Truyện
ngắn ngắn này mang hơi hướm một truyện
danh tiếng của A. Camus nhưng vẫn có khí vị
Đông Phương và tính chất thời đại
của quê hương tác giả. Cái bi đát của con
người trong thời gian chiến tranh Quốc- Cộng
là phải đối đầu với những
người cùng tiếng nói với ḿnh, cùng quá khứ
với ḿnh. Trong truyện này tác giả giải quyết cái
bi đát đó bằng t́nh bạn thời thơ ấu.
Như những cánh hạc đồng bay vút lên khung
trời cao rộng, t́nh bạn vượt lên trên những
khác biệt chủ nghĩa phù phiếm của một giai
đoạn cố định nào đó rồi cũng
sẽ qua. (NVS)
Ngôi làng nhỏ phía Bắc vĩ tuyến 38
nép ḿnh dưới bầu trời cao trong vắt của mùa
Thu. Những trái bầu trắng nằm lăn lóc bên nhau
trên nền đất dơ dáy của một cái nhà kho hoang
phế. Mấy người già khi chạy qua đây
việc đầu tiên là dụi tắt cái điếu
cầy tre, c̣n trẻ nhỏ th́ đứng lại ngoái nh́n
về phía sau mà vẻ kinh hoàng biểu lộ rơ trên khuôn
mặt.
Nh́n chung ngôi làng không bị chiến tranh tàn
phá hư hại nhiều, nhưng h́nh như nó không mang h́nh
ảnh của ngôi làng trước đây mà Songsam có trong
trí.
Songsam ngưng lại dưới gốc cây
hạt dẻ mọc trên đồi ngoài sau ngôi làng. Anh leo
lên cây. Trong xa thẳm của kí ức, anh nghe văng
vẳng tiếng ngày xưa lăo già hét bọn anh: "Tụi
bây đồ mắc dịch, xuống mau lên, tụi bây
lại leo lên cây dẻ của tao nữa!"
Ông lăo chắc đă qua đời rồi,
Songsam không thấy ông ta trong số ít oi người già
chạy ngang qua đây. Ôm chặt thân cây, anh nh́n một
đỗi thật lâu trên nền trời đen thẳm. Vài
hạt dẻ khô rơi rụng khi vơ khô nứt mở tung
bay.
Một người thanh niên bị trói
chặt, đứng yên lặng trước ngôi nhà đang
được dùng làm văn pḥng Cảnh Sát Ḥa B́nh Công Cộng.
Có lẽ là người lạ. Songsam đến gần
để nh́n kỷ hơn, anh khựng lại
điếng người, gă thanh niên kia không ai khác hơn là
Tokchae người bạn thời thơ ấu của anh.
Songsam hỏi người cảnh sát áp
tải Takchae từ Ch'ont'ae th́ được biết
rằng tên tù nhân chính là Phó Chủ Tịch Công Đoàn Nông
Dân Cộng Sản, tên này vừa mới rời khỏi
hầm núp tính về nhà th́ bị tóm cổ.
Songsam ngồi bệt xuống nền nhà
bẩn thỉu, lấy thuốc ra đốt.
Một lúc sau anh mồi điếu khác
từ điếu trước rồi đứng dậy.
"Để tôi dẫn anh ta đi."
Tokchae ngoănh mặt chỗ khác không thèm ngó
Songsam. Cả hai rời khỏi ngôi làng.
Songsam vẫn tiếp tục hút thuốc,
nhưng thuốc trơ trơ không có mùi vị ǵ. Anh
chỉ làm công việc hút khói vô, thả khói ra mà thôi. Rồi
th́nh ĺnh anh nghĩ rằng Tokchae cũng muốn phà khói
thuốc như anh. Anh nghĩ tới ngày xưa hai
đứa lén núp sau bức tường, tránh người
lớn thấy, để hút lá bầu khô. Nhưng ngày nay
anh làm sao có thể mời thuốc lá cho gă kia
được chứ?
Một lần, khi cả hai c̣n nhỏ,
rũ nhau treo bẻ trộm hạt dẻ của lăo già có
cái bướu ở cổ. Lần đó tới phiên Songsam
phải trèo cây. Th́nh ĺnh có tiếng lăo già ḥ hét inh ỏi.
Songsam tuột mau xuống, té ngồi trên mặt
đất. Gai cây dẻ đâm đầy đít, nhưng
Songsam vẫn chạy bất kể. Chỉ tới khi
cả hai tới chỗ an toàn không c̣n lo bị lăo già tóm
được lúc đó Songsam mới đưa đít cho
bạn coi. Gai nhổ ra đau điếng khiến Songsam
không làm sao khỏi rươm rướm nước
mắt. Tokchae lúc đó móc trong túi ra một nắm
đầy hạt dẻ bỏ vô túi bạn...
Songsam liệng mạnh điếu thuốc
vừa đốt xuống đất, anh quyết
định không đốt điếu nào nữa trong khi áp
giải Tokchae.
Hai người đi đến ngả
rẻ trên đồi, nơi ngày xưa hai đứa
cắt cỏ cho ḅ ăn cho đến ngày Songsam phải di
chuyển về một nơi gần Ch'ont'ae, phía Nam vĩ
tuyến 38, hai năm trước ngày Giải Phóng.
Songsam cảm thấy một làn sóng giận
dữ dâng lên ngập ḷng, anh la lớn, "Vậy chớ
anh đă tàn sát bao nhiêu người rồi?" Lần đầu
tiên Tokchae quay mau lại nh́n Songsam rồi lại quay đi
chỗ khác.
"Anh kia, anh đă giết hại bao nhiêu
người rồi?" Songsam hỏi lại lần
nữa.
Tokchae quay lại ngó anh rồi trừng
mắt, cái trừng mắt dữ dội, mănh liệt, môi
mím chặt.
"Vậy là anh giết ít người thôi
phải không?" Songsam cảm thấy đầu óc dễ
chịu như là những chướng ngại vật
đă được gở bỏ đem đi." Anh là
Phó Chủ Tịch Công Đoàn Nông Dân Cộng Sản tại
sao anh lại không đào tẩu chớ, anh bám trụ
để thực hiện công tác bí mật phải
không?"
Tokchae không trả lơi.
"Nói đi chớ. Công tác của anh là
công tác ǵ?"
Tokchae vẫn tiếp tục đi.
Thằng Tokchae chắc chắn phải giấu giếm
điều ǵ đây, Songsam nghĩ. Anh muốn nh́n rơ
mặt Tokchae, nhưng anh này luôn luôn ngó chỗ khác.
Đưa tay rờ rờ cây súng sáu đeo
bên hông, Songsam nói tiếp: "Đừng có bào chữa vô
ích, dầu sao anh cũng bị xử bắn mà thôi. Tại
sao anh không nói thiệt với tôi lúc nầy?"
"Tôi sẽ
không bào chữa ǵ hết. Họ đặt tôi làm Phó
Chủ Tịch v́ tôi là một nông dân cần cù và là một
người nghèo nhất, một bần cố nông. Nếu
đó là một trọng tội th́ thôi, chịu vậy. Tôi
vẫn là tôi của thuở nào, điều duy nhất tôi
biết là cày ruộng." Sau một phút ngưng, anh
nói thêm, " Ông già tôi đang nằm liệt giường
tại nhà. Ông bịnh gần cả năm nay rồi."
Cha của Tokchae góa vợ, nghèo khó, cần
mẫn, sống chỉ lo cho con cái. Bảy năm
trước ông bị trặc xương sống, rồi
ông lại bị một chứng bịnh về da.
"Anh
cưới vợ chưa?"
"Rồi," Tokchae trả
lời sau một giây ngập ngừng.
"Ai
vậy?"
"Con
Lùng."
"Con Lùng
à?" Ngộ ha! Cưới một người nhỏ nhí
tí tẹo. Một người chỉ biết đất
rộng mà không biết trời cao. Ngày xưa Songsam và Tokchae
chọc phá con nhỏ nầy tới khi nó khóc mới thôi.
Bây giờ họ lại lấy nhau!
"Có bao nhiêu
con rồi?"
"Theo
lời nàng nói th́ đứa đầu ḷng sẽ chào
đời vào mùa Thu nầy."
Songsam cố lắm mới ngăn
được tiếng cười phát ra. Mặc dầu
miệng hỏi Tokchae có bao nhiêu con anh vẫn không thể
không cười khi nghĩ đến h́nh ảnh con Lùng
với cái bụng bầu và tấm vải quấn chung
quanh cái bụng đó, nhưng anh chợt nghĩ rằng
lúc này không phải là lúc cười cợt.
"Dầu sao
tôi vẫn lấy làm lạ tại sao anh không đào
tẩu."
"Tôi
muốn lắm chớ. Họ nói khi quân Miền Nam tiến
lên không ai có thể c̣n sống sót cho nên mọi người
từ 17 tới 40 tuổi đều được cho di
tản về phía Bắc. Tôi cũng muốn đi lắm,
dầu phải cỏng cha trên lưng tôi cũng quyết ra
đi. Nhưng cha tôi từ chối không đi. Thử
hỏi có người nông dân nào lại có thể từ
bỏ đất đai để ra đi trong khi mùa màng
đang chờ gặt hái không chớ? Cha tôi già rồi
cần có tôi đỡ đần và băo bọc gia đ́nh.
Tôi muốn ở bên cạnh cha già tới phút cuối
để vuốt mắt nuối cho người phút lâm
chung. Hơn nữa, nông dân như chúng tôi th́ đi đâu
chớ? Chúng tôi biết ǵ đâu ngoài chuyện cày sâu
cuốc bẳm? "
Songsam đă phải chạy trốn vào tháng
Sáu năm nọ. Một đêm anh nói nhỏ với cha
về chuyện xuôi Nam, nhưng cha anh cũng đă nói
với anh tương tợ như vậy: "Nông dân th́
đi đâu, đi để bỏ lại chuyện cày
cấy rung nương à?" Cho nên Songsam bỏ ra đi
một ḿnh. Lội qua nhiều con đường lạ,
băng qua những làng mạc chưa từng qua để
về phương Nam, Songsam đă bị ám ảnh
nhiều khi nghĩ đến cha mẹ già cùng con dại
bị bỏ lại không lo xuể chuyện đồng
áng. May thay, gia đ́nh anh đă được an toàn.
Cả hai tiến qua khỏi ngọn
đồi. Lần này th́ Songsam vừa đi vừa quay
mặt chỗ khác. Mặt trời mùa Thu chiếu nóng trên
trán. Anh chợt nghĩ hôm nay là một ngày tốt trời
để gặt hái.
Khi họ tiến đến chân
đồi, Songsam đi chậm lại từ từ.
Nơi xa ngoài kia, giữa đồng, một đàn hạc
chùm nhum giống như một người mặc áo
trắng đang khum khum. Đây là vùng phi quân sứ dọc
theo vĩ tuyến 38. Hạc vẫn sống chỗ nầy
như bao nhiêu năm về trước mặc dầu con
người đă bỏ đất ra đi.
Một lần, khi đó Songsam và Tokchae
khoảng 12 tuổi, hai đứa đă đặt một
cái bẩy ở đây mà không cho ai biết, đă bẩy
được một con hạc Tangjang. Chúng đă cột
dây vào chân con hạc, mặc dầu đă trói cánh nó lại
rồi. Cả hai ra thăm hạc hằng ngày, vỗ
về cổ hạc, chơi tṛ cỡi hạc.... Rồi
một ngày kia hai đứa nghe thiên hạ trong làng x́
xầm bàn tán chuyện có người từ Hán Thành
đến, có giấy phép đặc biệt của văn
pḥng trung ương để bắt hạc về làm mẩu.
Nghe vậy hai đứa lật đật chạy ngay ra
đồng, chuyện bị thấy, bị đ̣n bọng
đối với chúng không thành vấn đề nữa.
Chúng chỉ để ư đến số phận con
hạc của chúng thôi. Rồi không chần chờ một
phút nào, vẫn c̣n mệt không kịp thở sau khi chạy,
chúng mở dây trói cho cả chân và cánh hạc, nhưng con
hạc đi rất khó khăn. Chân nó yếu v́ đă
bị cột lâu ngày.
Hai đứa thảy con hạc lên không.
Bất th́nh ĺnh chúng nghe có tiếng súng nổ. Con hạc
đập cánh một hai cái rồi chúi xuống
đất.
Hai đứa đều cùng nghĩ chắc
hạc của ḿnh trúng đạn, nhưng ngay sau đó th́
một con hạc khác từ một bui rậm kế
đấy đập cánh, con hạc của hai đứa
giương dài cổ ra, cất lên tiếng kêu trong
trẻo, rồi biến mất trong trời rộng.
Phải mất một khoảng thời gian lâu lắm hai
đứa mới có thể đưa mắt rời khỏi
bầu trời xanh nơi con hạc của chúng cất cánh
bay.
Th́nh ĺnh Songsam nói: "Ê! Tại sao ḿnh không
ngừng ở đây để bắt hạc? "
Tokchae đứng yên như trời
trồng.
"Tôi sẽ dùng sợi dây này làm bẩy.
Anh đuổi hạc về phía nầy. "
Songsam mở trói cho Tokchae và ḅ vào đám
cỏ tranh cao. Mặt Tokchae nhợt nhạt trắng "Dầu sao anh cũng bị
xử bắn." Mấy lời nầy chạy lại
mau trong trí anh. Bất cứ lúc nào cũng có thể có
một ḥn đạn từ phía Songsam bay về phía ḿnh,
Tokchae nghĩ.
Ḅ được vài sải, Songsam quay
thật mau về phía Tokchae.
“Ê, tại sao anh lại đứng yên
đó như h́nh nộm vậy chớ. Hăy đi
đuổi hạc đi chớ.”
Cho tới lúc nầy Tokchae mới hiểu.
Anh bắt đầu ḅ vào trong đám tranh.
Một cặp hạc đồng, loại
hạc Tangjong, bay vút lên cao trên bầu trời Thu xanh trong
vắc, nhịp nhịp đôi cánh dài.
(NVS, dịch từ bản Anh ngữ)