Mộng và
Thật
VITA
Mưa. Chiều xuống sớm. Trong một quán
nước nhỏ ở vùng Ḥa-hưng ba người khách
lỡ bước ghé vào đụt. Họ gọi cà-phe
rồi ráp nhau phiếm-luận. Gần bàn họ, phía trong,
một thiếu-nữ ngồi cô-quạnh, nh́n mưa, không
lời. Thiếu-nữ trong vẻ điềm-đạm,
mặc một bộ đồ vải đen ngắn :
Tuy-nhiên, với cặp mắt sáng-rỡ, người ta
không thể bảo nàng là kẻ buôn gánh bán bưng
được. Thiếu-nữ để kế bên ḿnh
một gói đồ bao bằng nhật báo, ngó
đăm-đăm ra đường Verdun nối dài,
ưu tư h́nh như nóng-nảy gấp đi.
Ba người khách đứng tuổi, âu-phục
tề-chỉnh, không sang không hèn. Mặt họ c̣n
đỏ gay và cứ theo lời họ nói chuyện
với nhau, ta đoán biết họ vừa mới rời
khỏi tiệc, trong ấy có cuộc bàn căi sôi nổi, pha
màu triết-lư, nhưng chưa dứt khoát. Nguời thứ
nhứt vừa cầm muổng khuấy cà-phe, vừa
bảo :
-Ai đời sinh ta là cha mẹ, ta nỡ nhẫn-tâm
bỏ, để cứu chúa, cứu vợ cho đành !
Hiếu không có, tất nghĩa, t́nh cũng mất...
Người thứ nh́, nóng mũi, căi :
-Anh nói ! Phải quân-thần, phụ-tử rồi
mới tới phu-thê ...không hết ḷng cùng chúa, tất
hết thảo cùng cha, hết t́nh cùng vợ. Ba giềng
chưa trọn, năm mối sao xong ?...
Người thứ ba c̣n trẻ, say ngà-ngà, nổi xung
chận :
-Thôi đi ! Cha nội ! Cha cứ xổ một nùi nho
ra măi ! Thời buổi nầy mà anh c̣n chiêm-bao
Thuyết-Đường, Tàn-Đường, Huất- Tŕ,
Ngưu ma-vương, nghe rầu thúi ruột. Dẹp nó
lại đi ! Lạc-hậu gần ba trăm ngh́n cây
số lận !
-C̣n anh ? Anh giỏi tài cứu đàn-bà !
-Lẽ cố-nhiên. Ngoài t́nh chăn gối, dàn-bà c̣n có
nghĩa sinh con nối giống để mai sau giúp
nước, gây dựng xă-hội loài người. Không có
đàn-bà, tất thế-gian không c̣n nữa ...
Rồi phà khói thuốc
mịt mù, anh ta nhễ-nhăi phun ra một dọc tư
tưởng, tích xưa vay mượn trong sách vở,
đông, tây, kim, cổ để làm hậu-thuẩn cho
lư-lẽ của ḿnh. Anh tiếp :
Trụ-vương mê Đắc-Kỷ đến
nỗi cơ-nghiệp tan-tành và bao nhiêu dũng-tướng
đều xụi tay, buông khí-giới, khi nghe nàng cất
tiếng than âu-yếm, chỉ trừ ông già hết gân
Tử- Nha, nhưng cũng phải nhờ cặp kéo vô-tri
của Lục-Yểm đạo-nhân mới trừ
được. Ư là họ có cốt tiên, kinh-kệ chay-ḷng
đa !...Phù-sai v́ cô gái giặt lụa ỏ Trử-la-thôn,
mất nước...Thais cám-dỗ thanh-niên đến
nỗi chỉ tranh nhau xem mặt nàng trước nhất
mà sáng nào ngoài ngơ cũng có bốn, năm cái thây nằm
sóng-sượt trong vũng máu đào ...Hoàng-hậu Cléopâtre
xỏ mũi mấy chú anh-hùng
César,Antoine, như trâu làm cho đế-quốc La-Mă
yếu-hèn, chia thành manh-mún...Và gần đây bên ḿnh, thêm Châu
Ô Châu Lư cũng cậy tay đàn-bà ...
Hít một hơi thuốc, anh lại tiếp :
-H́nh như từ chuyện lớn lao tới
chuyện nhỏ nhặt cũng có tay dàn bà nhúng vào cả.
Các anh xem, làm quan to, quan bé, quan ông, quan cháu cũng bởi
đàn-bà; nhà, cửa nên, hư cũng do đàn-bà ...Cái ǵ
ở đời cũng của đàn-bà tuốt !
Người thứ nhất vừa há mồm, bỗng
người thứ ba đón lại, tiếp nói :
-Khoan, c̣n nữa ! Hết đâu ! Này nhé ! Một khi có
tiệc-tùng, thiếu đàn-bà, khách bảo không vui : có
đám cưới, họ xúm khen cô dâu đẹp, bỏ
liều chú rể, vợ sinh họ chúc mẹ tṛn, con vuông,
không mấy ai tưởng người cha cực khổ;
tới chừng thành góa-phụ, thay v́ họ khóc
người bạc-phúc, họ lại bảo vợ
thằng cha đó vẫn c̣n trẻ đẹp. Chửa
hết đâu, hai anh đừng sợ. Người ta thèm
thuồng địa vị
hạng đàn-bà ở không sướng như tiên, bắt
đực rựa giơ lưng trâu kéo cày thấy ông cha
mồ-tổ. Té ra, cũng thời người ta như
nhau, đàn-bà lại đáng cưng, đáng yêu, đáng
thương, đáng kính ; c̣n đàn-ông, đáng số
đáng tội, đáng phiền...Theo tôi, suy cạn nghĩ
cùng, tôi vớt ''má bầy trẻ '' lên, ai chửi nát tôi,
trù-rủa tôi, bện h́nh-nhân ở ngả tư đường
bắn ếm tôi, tôi vẫn không nao-núng...
Đoạn day qua thiếu-nữ, anh phân-bua:
-Thôi hai anh cứ hỏi ư-kiến cô đây th́ rơ ...
-Thưa cô, đầu dây mối nhợ là thế
nầy : Ba anh em tôi đi dự lễ cưới, gặp
một ông lăo đưa ra một đầu đề,
cậy khách nhập tiệc vui ḷng giải-quyết hộ
:
Trong cơn loan-lạc, vua, cha, vợ, một bác lái
đ̣ cùng ngồi trong thuyền. Trừ bác lái ra, không ai
biết lội. Thuyền gần tới mé, bỗng gió
đánh ch́m. Anh lái đ̣ chỉ có thể vớt
được một người thôi. Vậy anh bỏ ai
? Anh vớt ai ?
...Đó có bao nhiêu đó mà chúng tôi điên đầu,
không ai đồng ư-kiến cả. Cô thử
giải-quyết xem sao !...
Thiếu-nữ lễ-độ, mỉm cười,
đáp :
-Thưa, tôi kẻ quê-mùa, đâu hiểu thấu...Nói
ra sợ mấy ông cười ...
Người thứ nh́ giục :
-Không ! Xin cô cứ tự-tiện bày tỏ ư ḿnh.
Người thứ nhất xen vào :
-Vâng, cô cứ nói ...Vả lại, đây là
câu-chuyện giải-trí để qua thời-giờ
đợi mưa tạnh, có phải một vấn-đề
quan-trọng đâu mà cô ngại ?
-Các ông ép, tôi xin mạn phép thưa : Đáng lẽ nên
thêm một ông thầy. Nhưng không sao, thiếu cũng
chẳng hại.
Rồi ôn-tồn, thiếu-nữ thốt :
-Thưa các ông, nếu ở địa vị anh lái
đ̣, tôi khỏi đắn-đo, chần chờ
để mất cơ-hội. Mộng và Thật khác nhau
xa lắm. Vậy hễ ai ở gần bên tôi, liệu
cứu được, tôi nắm chóp kéo lên ! Trái lại, ai
ở xa tôi, tôi để b́nh-yên chết đuối ...
Đoạn vui-vẻ, thiếu-nữ ôm gói cúi chào ra
đi, mưa cũng vừa dứt hạt. Ba người
đàn- ông ngơ-ngẩn, trông theo.
*
*
*
Ngày hôm sau, ba người khách trở lại quán
cố t́m thiếu-nữ. Chẳng rơ họ t́m có
mục-đích ǵ. Nhưng họ hỏi ông chủ, ông
bảo không quen biết và, cũng như họ, cô là kẻ
qua đường, dừng chơn trong giây phút. Bỗng
một chị bán nem tạt vào bỏ mối, nghe qua
câu-chuyện, hỏi phăn:
-Phải cái cô nước da trắng hồng, don-don
người, lối mười chin, hai mươi tuổi
không ?
Người khách thứ nhất lẹ miệng
đáp :
-Đúng như thế.
-Tưởng ai, chớ cô ấy, tôi có quen, nhưng không biết tên ǵ.
Hồi trước, nghe nói cô học trường ''Áo Tím''.
Lúc Nhật-bổn đảo-chính, cô mắc kẹt ở
Sài-g̣n, không về xứ được. Cô gánh cà-ry bún
đem bán tại chợ Ḥa-hưng. Chừng Tây trở
lại, cô bỏ nghề, đi nơi khác. Hiện giờ,
tôi không biết cô làm ǵ ở tại đâu. Năm khi
mười họa, mới gặp một lần, nhưng
chưa kịp hỏi-han, cô chào rồi đi tuốt...
Một trong ba người nghe qua, làm thinh, gật-gù,
ngó mong ra đường, miên-man suy nghĩ ...
Và cách đó độ năm hôm, họ lại mon-men
tới nữa. Lần nầy, may-mắn quá, họ
nhận được một mảnh giấy mỏng
xếp rất kỹ do thiếu-nữ đưa, nhờ
ông quán trao giùm. Lật ra xem, họ thấy, vỏn-vẹn
mấy hàng vắn tắt :
Nước nhà khổ chinh chiến
Ai tỉnh ? Ai chiêm-bao ?
*
*
*
Từ ấy đến gần bốn năm,
thời cuộc bao phen biến đổi, quán xưa c̣n
trơ đó, đón khách lỡ đường. Nhưng
không một ai ở vùng Ḥa-hưng c̣n thấy dạng h́nh
thiếu-nữ .
27/7-29/7 - 1949